Door Jurrien Hamer (Rathenau Instituut)

Ik ben geen groot voetbalfan. Ik kijk met plezier naar Oranje en koester een soort euforische jeugdherinnering aan Ajax die de Champions League wint – that’s it. Maar de afgelopen weken ben ik veranderd in een FIFA-junkie. Bij de FIFA staat er momenteel namelijk niet alleen een populair tijdverdrijf op het spel. Bij de FIFA vindt een strijd plaats om het wezen van democratie – en die strijd gaat ons allemaal aan.

Plato schreef ooit dat uit de democratie de tirannie zou opbloeien. Na Erdogan, Poetin en Al’Sisi bewijst nu Sepp Blatter zijn gelijk. Door een enorme meute kleine landen aan zich te binden heerst hij als een keizer en controleert de FIFA zijn bewind niet meer. Vele lidstaten besloten afgelopen vrijdag liever vrienden van Sepp te zijn dan bondgenoten van de rechtsstaat; het belang van grassroots-investeringen en bedenkelijke dealtjes bleek aantrekkelijker dan het belang van transparantie en fair play. En daar moet iedereen zich zorgen over maken: de corrumpering van de FIFA staat namelijk symbool voor de tanende invloed van het ideaal van een werkelijk democratische rechtsstaat.

In landen als Turkije, Rusland en Egypte zullen ze immers niet snel van de schandalen van Blatter opkijken, aangezien hun eigen democratieën heel vergelijkbaar functioneren: de demos schaart zich achter ‘de grote leider’, die vervolgens met hebberige handjes zoveel mogelijk macht naar zich toe probeert te trekken. De strijd bij de FIFA toont opnieuw hoe moeilijk het is om een democratie te creëren waarin de macht daadwerkelijk gedeeld wordt, en waarin het sterk houden van een rechtvaardig, liberaal en transparant systeem veel belangrijker is dan de persoon die tijdelijk de hoogste leider mag zijn.

Dat is diep tragisch, omdat iedere dictatuur een groot risico op onderdrukking en onrecht met zich meebrengt. De dictator wil immers per definitie andersdenkenden controleren of zelfs uitschakelen. Kijk maar naar Poetin, die zijn oppositie naar strafkampen stuurt en wetten aanneemt om homoseksuelen te onderdrukken. Kijk maar naar Erdo?an, die het gehele justitiële apparaat met zijn eigen vrienden wil bevolken. En kijk maar naar Sepp Blatter, die grootschalige zelfverrijking heeft toegestaan, en naar zijn critici zinnen uitkraamt als: ‘ik vergeef wel, maar vergeet niet’.

Maar goed, moeten we dan niet eindelijk realistisch worden, en naar het advies van Halbe Zijlstra gewoon zaken gaan doen met de rest van de wereld? Is met de groeiende invloed van de pseudodemocratie het tijdperk van het Westen niet voorbij? Dit zijn belangrijke vragen, en het is terecht dat ze worden gesteld. Maar aan nieuw realisme gaat één cruciale vraag vooraf: is de democratische rechtsstaat een ideaal waarvoor we nog zouden moeten vechten?

Ik beantwoord deze vraag volmondig met ja.

Als we vinden dat alle mensen een beter leven verdienen, moeten we ons blijven inzetten tegen onderdrukking en onrecht, waar dan ook en hoe cynisch we er ook van dreigen te worden.

En dan kunnen we gelijk bij onszelf beginnen. Want de enige manier waarop Europa de boodschap van schoner en eerlijker bestuur effectief kan uitdragen, is door deze zelf na te leven. Gezien de misstanden op het gebied van immigratie, privacybescherming, klimaatverandering en het nijpende economische onrecht, is het voor Erdogan, Poetin en Blatter doodeenvoudig om een land als Nederland direct weg te zetten als hypocriet, of zelfs als jaloers.

Wellicht kunnen de Europese voetbalbonden het goede voorbeeld geven. Een onrechtvaardige organisatie van voetbal raakt hen immers direct. Mijns inziens wegen de democratische waarden zonder twijfel op tegen deelname aan een WK en medewerking aan een volstrekt malafide club. Door eruit te stappen zouden ze een echt nastrevenswaardige Europese identiteit gelijk op de kaart zetten.


Volg ons op

TwitterInstagramFacebook

Op de hoogte blijven per mail?

Wanneer wil je een e-mail ontvangen?

Steun ons

Doneer Word vriend

3 Comments

  1. Dank voor deze bijdrage. Ik volg voetbal als het uitkomt, en ben niet zo geinteresseerd in wat de bobo’s allemaal doen. Toch trekt het om een of andere reden en volg ik het gebeuren rond Blatter en Fifa. Uw bijdrage maakte mij duidelijk wat dat is; het verklaart veel voor mij. Ik ga nog eens mijmeren wat sociocratie in deze zou kunnen betekenen.

    1. Haha, dat is een mooie droom. Ik ben benieuwd naar zijn motieven – vreest hij dat uit het FBI-onderzoek persoonlijke schuld volgt? Hebben de commerciële sponsors druk gezet? Kon hij de breuk met de Europese landen en hun voetbalprestige zo slecht verdragen? Je zou wel in zijn hoofd willen kijken.

Comments are closed.