Door Ingrid Robeyns (Hoogleraar Universiteit Utrecht)

Vaders zijn, net als moeders, heel belangrijk in de levens van kinderen. Dat weten wij allemaal, want allemaal zijn we ooit opgegroeid met een of meerdere ouders, en voor de meeste kinderen is een van die ouders een vader. Door de afbrokkeling van gender-normen (normen die gedrag en keuzes sturen specifiek voor mannen dan wel vrouwen) zijn wij steeds meer van vaders gaan verwachten op het terrein van vaderschap en zorgarbeid. En terecht: het is voor alle partijen beter indien die zorg beter verdeeld zou worden. Het is efficiënter want een spreiding van risico’s; vermoedelijk welzijnsverhogend; en rechtvaardiger want door zorgarbeid eerlijker te delen kunnen moeders ook hun andere identiteiten dan moeder zijn ontwikkelen – net zoals vaders hun identiteit als zorgende man kunnen ontwikkelen.
In Nederland hebben we, in vergelijking met andere rijke landen, relatief goede regelingen voor moeders. Maar wat we voor vaders geregeld hebben, is bedroevend. Het is niet minder dan een klap in het gezicht van de man die zijn nieuwe rol als vader serieus wilt nemen. Vaders krijgen twee dagen verlof. Dat zal in veel gevallen een dag zijn voor de bevalling zelf, en een dag om de aangifte te gaan doen en kaartjes te laten drukken. De kersverse vader krijgt helemaal geen verlof om zijn kind te leren kennen, en zijn vrouw bij te staan in de eerste, vaak zware, weken na de bevalling, en om te beseffen dat de tijd waarin er uitgeslapen kon worden voorgoed voorbij is (en alles wat ik in dit stuk schrijf, geldt precies zo voor mee-moeders bij lesbische ouders.)

In mijn oratie uit 2009 (pp. 8-12) heb ik betoogd dat dit onrechtvaardig is, naar vaders toe, maar verrassend genoeg ook naar moeders toe. Jonge ouders hebben veel tijd nodig om hun leven weer op de rails te krijgen na de geboorte van een kind, en jonge kinderen hebben er belang bij veel bij hun ouders te zijn. Maar de 16 weken die de vrouw krijgt (voor zwangerschaps- en bevallingsverlof) hebben heel veel vrouwen niet nodig voor het fysiek herstel; echter het gezin heeft die tijd wel nodig omdat iemand voor de baby moet zorgen. Een deel van dat verlof is dus eigenlijk verkapt babyverlof – verlof dat gegeven wordt ten behoeve van het kind, waarvoor het goed is in een rustige omgeving op te groeien waar ouders vrijgesteld zijn van de zorg om een inkomen te verwerven en voor de baby kunnen zorgen.

De meeste vrouwen nemen 4 weken zwangerschapsverlof op; van de resterende 12 weken bevallingsverlof hebben de meeste vrouwen er 8 nodig voor fysiek herstel (indien er complicaties zijn, zou een arts extra ziekteverlof kunnen voorschrijven). De overige 4 weken zijn babyverlof verkapt als bevallingsverlof. Onrechtvaardig dat de vader daar geen aanspraak op kan maken, en onrechtvaardig dat de moeder verplicht wordt dat verlof te nemen, indien ze het niet verloren wil laten gaan voor haar gezin. Die zachte dwang voert de jonge ouders pal terug naar de ’traditionele’ gender verdeling van betaalde en onbetaalde zorg, die daardoor helemaal niet zo vrijwillig is als de liberalen onder ons denken.

Een minimale aanpassing zou zijn om moeders het recht te geven maximaal 4 weken verlof over te dragen aan de andere ouder. Maar nog beter zou zijn om gewoon vaders 4 weken verlof te geven, die ze in de eerste 6 maanden kunnen opnemen. Door er een ‘use it or lose it’ recht  van te maken, krijgt de vader een maximale prikkel om het recht ook te gebruiken. U vindt dat dat naar paternalisme ruikt? Hoe rechtvaardigen we dan het ‘use it or lose it’ verlof dat we nu aan moeders geven? Dat is (vermoedelijk) om ze in de arbeidsverhoudingen te beschermen tegen de druk van de werkgever om er geen gebruik van te maken. En om aan die druk te weerstaan, als ook aan de druk van sommige moeders die wat koudwatervrees moeten overwinnen om de zorg voor hun kind te delen met de vader, zou een onoverdraagbaar verlof van 4 weken voor vaders en meemoeders een goede, efficiënte, en rechtvaardige maatregel zijn. En de kosten? Die moeten we met z’n allen  dragen, want het is een investering in de toekomst van onze toekomstige medeburgers.


Meer:

Volg ons op

TwitterInstagramFacebook

Op de hoogte blijven per mail?

Wanneer wil je een e-mail ontvangen?

Steun ons

Doneer Word vriend