Door Bij Nader Inzien (redactie)

Door: Jesse Mulder (Universiteit Utrecht)

Citroenen zijn geel en tomaten zijn rood: wij leven in een kleurrijke wereld. Of lijkt dat maar zo? De atomen waaruit onze wereld is opgebouwd hebben geen kleur – ze zijn zo kleurloos als een geluid, zogezegd. En je ziet niet alleen kleuren als je naar de dingen in de wereld kijkt, maar ook als je met je ogen dicht naar de zon kijkt, als je oogzenuw elektrisch gestimuleerd wordt, enz. Zo wordt in onze tijd van wetenschappelijke verlichting kleur doorgaans afgedaan als een “secundaire eigenschap” die niet, zoals “primaire eigenschappen”, aan de dingen zelf toebehoort, maar op de een of andere manier uit de werking van onze zintuigorganen voortkomt.

Wat Barry Stroud in zijn meesterlijke The quest for reality (2000) laat zien is dat deze “subjectivistische” visie op kleur helemaal niet zo vanzelfsprekend is als wordt gedacht. Hij ontmaskert alle bekende (en minder bekende) argumenten die deze visie moeten ondersteunen als circulair: ze vooronderstellen een kleurloze wereld en concluderen dan, niet al te verrassend, dat kleur niet “echt” kan zijn. Wat frappant is, zo blijkt uit zijn analyse, is de stelligheid waarmee mensen van de juistheid van “kleursubjectivisme” overtuigd zijn. (En, zo laat Stroud in verder werk zien, met diezelfde bedenkelijke stelligheid wordt ook de werkelijkheid van andere zaken ontkend: oorzakelijkheid, moraliteit, schoonheid, etc.) Waar komt dergelijke metafysische dogmatiek eigenlijk vandaan?

Stroud wil niet zeggen dat kleur dus wél echt is. Hij is voorzichtig: dat de argumenten voor subjectivisme niet dragen leert zijns inziens nog niets over de “positieve” status van kleur. Wellicht dat Stroud hier te veel de “twijfelende skepticus” uithangt – maar dan wel eentje die in staat is om de metafysische dogma’s van onze dag aan de kaak te stellen!

Dit is een aflevering uit de rubriek ‘Een Kleine Ode Aan’. In ongeveer 250 woorden looft een Nederlandse of Vlaamse auteur een al dan niet vergeten filosofisch pareltje.


Meer:

Volg ons op

TwitterInstagramFacebook

Op de hoogte blijven per mail?

Wanneer wil je een e-mail ontvangen?

Steun ons

Doneer Word vriend