Door Sem de Maagt (Universitair docent Universiteit Utrecht)

Belangrijke filosofische boeken hebben vaak onbescheiden titels: Grundlegung zur Metaphysik der Sitten. The Methods of Ethics. A Theory of Justice. Hetzelfde geldt voor Alan Gewirth’s (1912-2004) Reason and Morality (1978). In dit ambitieuze boek probeert deze Amerikaanse filosoof te laten zien dat moraliteit (Morality) een rationele basis heeft (Reason).

Meer specifiek probeert Gewirth te laten zien dat er morele mensenrechten zijn die geaccepteerd moeten worden door iedereen en die ook gelden voor iedereen. Mensenrechten zijn niet gefundeerd in ‘onze’ Joods-Christelijke cultuur of in specifiek Europese of Westerse waarden – een mogelijke historische oorsprong (‘context of discovery’) hoeft niet samen te vallen met een rationale rechtvaardiging (‘context of justification’). In plaats daarvan start Gewirth’s moraalfilosofie vanuit het idee dat er ondanks alle verschillen die er bestaan tussen mensen, een gedeeld zelfbegrip bestaat: namelijk ons zelfbegrip als handelende wezen, dat wil zeggen, als kwetsbare en gelimiteerde wezens die handelen voor redenen en die doelen proberen na te streven in het leven. Of je nu koffie wilt gaan drinken, je leven wilt wijden aan God, of de nieuwe spits van het Nederlands damesvoetbal elftal wilt worden, je hebt voor al deze verschillende doelen een bepaalde mate van vrijheid nodig, de ondersteuning van anderen en een bepaald welzijn. Mensenrechten hebben tot doel om deze middelen die noodzakelijk zijn voor handelen te beschermen.

In een tijd waarin politici het hebben over het weggeven van onze vrijheid en gelijkheid aan nieuwkomers, en waar mensenrechten alleen van toepassing lijken te zijn op onszelf, behoeft het denk ik weinig uitleg waarom Gewirth’s theorie een kleine ode verdient.

Dit is een aflevering uit de rubriek ‘Een Kleine Ode Aan’. In ongeveer 250 woorden looft een Nederlandse of Vlaamse auteur een al dan niet vergeten filosofisch pareltje.


Meer:

Volg ons op

TwitterInstagramFacebook

Op de hoogte blijven per mail?

Wanneer wil je een e-mail ontvangen?

Steun ons

Doneer Word vriend