Door Sybren Heyndels (Onderzoeker KU Leuven)

Als Hegel God is, dan is Brandom zijn profeet. Nu zijn boek over Hegels Phänomenologie des Geistes op het punt staat gepubliceerd te worden (en online al grotendeels beschikbaar is), kan men de publicatie van Brandoms hoofdwerken “Making it Explicit” (1994) en “Between Saying and Doing” (2008) terugblikkend beschouwen als het binnensmokkelen van het Hegeliaanse paard van Troje binnen de muren van de analytische traditie – een traditie die begon als een reactie tegen het Hegelianisme. In een tijdskader waarin de kloof tussen analytische en continentale filosofie vooral intact blijft door wederzijdse onwetendheid en een gebrek aan intellectuele ruimdenkendheid, vormt een denker als Brandom een heuse verademing.

Brandoms filosofie is een systematische uitwerking van de relatie tussen de betekenis van linguïstische uitdrukkingen en het gebruik ervan. De analytische filosofie behoort niet alleen de relaties tussen verschillende vocabularia te onderzoeken; zij moet ook de relaties tussen praktijken (“wat we doen”) en vocabularia (“wat we zeggen”) analyseren. Waar Wittgenstein anti-theoretische conclusies trok uit de “betekenis is gebruik”-slogan, meent Brandom dat deze gesystematiseerd kan worden. Dit optimisme deelt Brandom met Hegel, wiens Phänomenologie expliceert wat we al moeten kunnen doen om iets louter te beschrijven. Descriptief vocabularium impliceert het impliciet beheersen van een modaal vocabularium.

Een modaal vocabularium impliceert het impliciet beheersen van een normatief vocabularium. Het gebonden-zijn aan normen heeft geen bovennatuurlijke maar een sociale oorsprong en hangt af van de erkennende attitudes van de leden van de gemeenschap. De filosofie is het expliciet maken van deze relaties tussen praktijken (wat we impliciet doen) en vocabularia (wat we expliciet zeggen). Het gevolg is een fenomenologie van de verschillende stadia van deze noodzakelijke ontwikkeling waarin we zelfbewust worden van wat impliciet altijd al aanwezig was.

Als mens (of machine) is Brandom de belichaming van zijn filosofie. De man heeft een griezelig exact overzicht van wat er inferentieel uit zijn uitspraken volgt en welke claims er incompatibel mee zijn. Een student van hem verwoordt het op de volgende manier: “I swear if you look under his beard, you’ll find the cord that he plugs into the wall before he goes at bed at night… he can’t be human.”

Dit is een aflevering uit de rubriek ‘Een Kleine Ode Aan’. In ongeveer 250 woorden looft een Nederlandse of Vlaamse auteur een al dan niet vergeten filosofisch pareltje.


Volg ons op

TwitterInstagramFacebook

Op de hoogte blijven per mail?

Wanneer wil je een e-mail ontvangen?

Steun ons

Doneer Word vriend