Door Gustaaf Cornelis (Hoogleraar Vrije Universiteit Brussel)

Francis Bacon liep niet hoog op met de aristotelische wetenschapsmethodiek en wou er met graagte een einde aan stellen. Hij was politiek erg geëngageerd – heeft zelfs een korte periode Engeland geregeerd – en wijdde de rest van zijn tijd aan het ontwikkelen van een nieuwe wetenschappelijke methodologie. Als natuuronderzoeker heeft hij geen hoge ogen gegooid – daar was hij zich van bewust – maar als wetenschapsfilosoof en vooral wetenschapsethicus (avant la lettre) is hij een vergeten virtuoos.

‘Nova Atlantis’ (1627) is een kort verhaal – het leest als een trein – waarin hij beschrijft hoe schipbreukelingen allerhartelijkst worden onthaald door de bewoners van een eiland waar een samenleving gestoeld op wetenschappelijk onderzoek wonderbaarlijk efficiënt functioneert. Iedereen verricht er onderzoek ‘ter eer en glorie van de mens’ want enkel en alleen het welzijn van de bevolking staat voorop. Het is de bedoeling dat elkeen naast het uitoefenen van het eigen en gewone beroep een steentje bijdraagt door experimenteel onderzoek uit te voeren, bedacht door de wetenschapsmensen. Wetenschappelijk onderzoek brengt inzicht in de natuur bij, zodat efficiënter met de natuur kan worden omgesprongen. Het wetenschappelijk onderzoek vindt plaats in het Huis van Salomo, met laboratoria en vergaderruimtes, zelfs een galerij waar elke wetenschapper ooit gehuldigd zal worden.

‘Nova Atlantis’ is de blauwdruk van de Royal Society die nog geen vijftig jaar later zou opgericht worden. Hedendaagse wetenschappers zouden het eens moeten lezen. Het gaat om de ware wetenschappelijke waarden vanuit het jonge humanistische denken.

Dit is een aflevering uit de rubriek ‘Een Kleine Ode Aan’. In ongeveer 250 woorden looft een Nederlandse of Vlaamse auteur een al dan niet vergeten filosofisch pareltje.


Meer:

Volg ons op

TwitterInstagramFacebook

Op de hoogte blijven per mail?

Wanneer wil je een e-mail ontvangen?

Steun ons

Doneer Word vriend