Door Joyce Pijnenburg (Onafhankelijk onderzoeker en docent)

Geïnspireerd door Plato’s Symposium waren ‘liefdesdialogen’ in de vijftiende en zestiende eeuw een belangrijk genre binnen de westerse filosofie om ethische, politieke, metafysische en zelfs kentheoretische kwesties te bespreken. Dialoog over de oneindigheid van de liefde (1547), geschreven door de dichter, filosoof en sekswerker Tullia d’Aragona (1510-1556), blinkt binnen dit genre uit in stijl en originaliteit.

Zelf gesprekspartner in de dialoog, toont d’Aragona telkens weer hoe haar opponent, haar vriend Benedetto Varchi, stellingen poneert – zoals “vrouwen zijn minderwaardig” – zonder ze te bevragen of aan de ervaring te toetsen. Tegelijkertijd laat zij zien dat Varchi vaak wel spreekt maar niet luistert; tegenwoordig noemen wij het mansplaining. D’Aragona’s blootleggen van Varchi’s aannames vormt een impliciet argument voor haar centrale punt dat de ervaring voorrang heeft boven het (filosofisch of theologisch) dogma.

Dat liefde oneindig is – het thema van de dialoog –, volgt volgens d’Aragona tevens uit de ervaring, namelijk uit het gegeven dat ware geliefden steeds opnieuw naar elkaar verlangen. Anders dan de meeste van haar tijdgenoten ziet zij seksualiteit als één van de uitingen van liefde tussen mensen. Ook de oprechte liefde – door Plato “hemelse liefde” genoemd – zou zelfs alleen met vleselijke liefde kunnen beginnen. De grens tussen lichamelijk en geestelijk en alledaags en hemels telkens bevragend, waagt d’Aragona zich dan ook aan een gedurfde these: de ziel zou niet beter af zijn zonder het lichaam, juist in de geleefde vereniging van lichaam en ziel komt de ziel tot haar recht.

Met haar pleidooi voor de ervaring daagt d’Aragona niet alleen haar opponent uit, maar ook een kern van de christelijke dogmatiek: de hiërarchie van geest en lichaam, analoog aan de ongelijkheid van man en vrouw.

Dit is een aflevering uit de rubriek ‘Een Kleine Ode Aan’. In ongeveer 250 woorden looft een Nederlandse of Vlaamse auteur een al dan niet vergeten filosofisch pareltje.


Meer:

Volg ons op

TwitterInstagramFacebook

Op de hoogte blijven per mail?

Wanneer wil je een e-mail ontvangen?

Steun ons

Doneer Word vriend